三字经全文rén zhīchūxìng běn shàn xìng xiāng jìn xíxiāng yuǎn 人之初性本善性相近习相远gǒu bújiào xìng nǎi qiān jiào zhīdào guìyǐzhuān 苟不教性乃迁教之道贵以专xīmèng mǔzélín chǔzǐbùxuéduàn jīzhù昔孟母择邻处子不学断机杼dòu yān shān yǒu yìfāng jiāo wǔzǐmíng jùyáng 窦燕山有义方教五子名俱扬yǎng bújiào fùzhīguòjiào bùyán shīzhīduò养不教父之过教不严师之惰zǐbùxuéfēi suǒyíyòu bùxuélǎo héwéi 子不学非所宜幼不学老何为yùbùzhuóbùchéng qìrén bùxuébùzhīyì玉不琢不成器人不学不知义wéi rén zǐfāng shào shíqīn shīyǒu xílǐyí为人子方少时亲师友习礼仪xiāng jiǔlíng néng wēn xíxiào yúqīn suǒdāng zhí香九龄能温席孝于亲所当执róng sìsuìnéng ràng lídìyúzhǎng yíxiān zhī融四岁能让梨弟于长宜先知shǒu xiào tìcìjiàn wén zhīmǒu shùshímǒu wén 首孝悌次见闻知某数识某文yīér shíshíér bǎi bǎiér qiān qiānér wàn 一而十十而百百而千千而万sān cái zhětiān dìrén sān guāng zhěrìyuèxīng 三才者天地人三光者日月星sān gāng zhějūn chén yìfùzǐqīn fūfùshùn 三纲者君臣义父子亲夫妇顺yuēchūn xiàyuēqiūdōng cǐsìshíyùn bùqióng 曰春夏曰秋冬此四时运不穷yuēnán běi yuēxīdōng cǐsìfāng yìng hūzhōng 曰南北曰西东此四方应乎中yuēshuǐhuǒmùjīn tǔcǐwǔháng běn hūshù曰水火木金土此五行本乎数shígān zhějiǎzhìguǐshíèr zhīzǐzhìhài 十干者甲至癸十二支子至亥yuēhuáng dào rìsuǒchán yuēchìdào dāngzhōng quán 曰黄道日所躔曰赤道当中权chìdào xiàwēn nuǎn jíwǒzhōng huázài dōng běi 赤道下温暖极我中华在东北hán yùjūn shuāng lùgǎi yòu gāo yuán zuǒdàhǎi 寒燠均霜露改右高原左大海yuējiāng héyuēhuái jìcǐsìdúshuǐzhījì曰江河曰淮济此四渎水之纪yuēdài huásōng héng héng cǐwǔyuèshān zhīmíng 曰岱华嵩恒衡此五岳山之名gǔjiǔzhōu jīn gǎi zhìchēngxíng shěng sān shíwǔ古九州今改制称行省三十五yuēshìnóng yuēgōng shāng cǐsìmín guózhīliáng 曰士农曰工商此四民国之良yuērén yìlǐzhìxìn cǐwǔcháng bùróng wěn 曰仁义礼智信此五常不容紊dìsuǒshēng yǒu cǎo mùcǐzhíwùbiàn shuǐlù地所生有草木此植物遍水陆yǒu chóng yúyǒu niǎo shòu cǐdòng wùnéng fēi zǒu 有虫鱼有鸟兽此动物能飞走dào liáng shūmài shǔjìcǐliùgǔrén suǒshí稻梁菽麦黍稷此六谷人所食mǎniúyáng jīquǎn shǐcǐliùchùrén suǒsì马牛羊鸡犬豕此六畜人所饲yuēxǐnùyuēāi jùài wùyùqīqíng jù曰喜怒曰哀惧爱恶欲七情俱qīng chìhuáng jíhēi bái cǐwǔsèmùsuǒshí青赤黄及黑白此五色目所识suān kǔgān jíxīn xián cǐwǔwèi kǒu suǒhán 酸苦甘及辛咸此五味口所含shānjiāo xiāng jíxīng xiǔcǐwǔxiùbísuǒxiù膻焦香及腥朽此五臭鼻所嗅páo tǔgémùshíjīn yǔsīzhúnǎi bāyīn 匏土革木石金与丝竹乃八音yuēpíng shǎng yuēqùrùcǐsìshēng yítiáo xié曰平上曰去入此四声宜调协gāo zēng zǔfùér shēn shēnér zǐzǐér sūn 高曾祖父而身身而子子而孙zìzǐsūn zhìxuán zēng nǎi jiǔzúrén zhīlún 自子孙至玄曾乃九族人之伦fùzǐēn fūfùcóng xiōng zéyǒu dìzégōng 父子恩夫妇从兄则友弟则恭zhǎng yòu xùyǒu yǔpéng jūn zéjìng chén zézhōng 长幼序友与朋君则敬臣则忠cǐshíyìrén suǒtóng ng shīxùwùwéi bèi 此十义人所同当师叙勿违背zhǎn qíshuāi dàxiǎo gōng zhìsīmáwǔfùzhōng 斩齐衰大小功至缌麻五服终lǐyuèshèyùshūshùgǔliùyìjīn bùjù礼乐射御书数古六艺今不具wéi shūxuérén gòng zūn jìshízìjiǎng shuōwén 惟书学人共遵既识字讲说文yǒu gǔwén dàxiǎo zhuàn lìcǎo jìbùkěluàn 有古文大小篆隶草继不可乱ruòguǎng xuéjùqífán dàn lüèshuōnéng zhīyuán 若广学惧其繁但略说能知原fán xùn méng xūjiǎng jiūxiáng xùn gǔmíng jùdòu 凡训蒙须讲究详训诂明句读wéi xuézhěbìyǒu chūxiǎo xuézhōng zhìsìshū为学者必有初小学终至四书lún yǔzhěèr shípiān qún dìzǐjìshàn yán 论语者二十篇群弟子记善言mèng zǐzhěqīpiān zhǐjiǎng dào déshuōrén yì孟子者七篇止讲道德说仁义zuòzhōng yōng nǎi kǒng jízhōng bùpiān yōng bùyì作中庸乃孔伋中不偏庸不易zuòdàxuénǎi zēng zǐzìxiūqízhìpíng zhì作大学乃曾子自修齐至平治zhōng shūshúxiào jīng tōng rúliùjīng shǐkědú中书熟孝经通如六经始可读shīshūyìlǐchūn qiūhào liùjīng dāng jiǎng qiú诗书易礼春秋号六经当讲求yǒu lián shān yǒu guīcáng yǒu zhōu yìsān yìxiáng 有连山有归藏有周易三易详yǒu diǎn móyǒu xùn gào yǒu shìmìng shūzhīào 有典谟有训诰有誓命书之奥wǒzhōu gōng zuòzhōu lǐzhùliùguān cún zhìtǐ我周公作周礼著六官存治体dàxiǎo dài zhùlǐjìshùshèng yán lǐyuèbèi 大小戴注礼记述圣言礼乐备yǒu guófēng yǒu yǎsòng hào sìshīdāng fěng yǒng 有国风有雅颂号四诗当讽咏shījìwáng chūn qiūzuòyùbāo biǎn biéshànè诗既亡春秋作寓褒贬别善恶sān zhuàn zhěyǒu gōng yáng yǒu zuǒshìyǒu gǔliáng 三传者有公羊有左氏有谷梁ěr yǎzhěshàn biàn yán qiújīng xùn cǐmòxiān 尔雅者善辨言求经训此莫先gǔshèng zhùxiān xián zhuàn zhùshūbèi shísān jīng 古圣著先贤传注疏备十三经zuǒzhuàn wài yǒu guóyǔhéqún jīng shùshíwǔ左传外有国语合群经数十五jīng jìmíng fāng dúzǐcuōqíyào jìqíshì经既明方读子撮其要记其事wǔzǐzhěyǒu xún yáng wén zhōng zǐjílǎo zhuāng 五子者有荀扬文中子及老庄jīng zǐtōng dúzhūshǐkǎo shìxìzhīzhōng shǐ经子通读诸史考世系知终始zìxīnóng zhìhuáng dìhào sān huáng zài shàng shì自羲农至黄帝号三皇在上世táng yǒu yúhàoèr dìxiāng yīxùn chēngshèng shì唐有虞号二帝相揖逊称盛世xiàyǒu yǔshāng yǒu tāng zhōu wén wǔchēng sān wáng 夏有禹商有汤周文武称三王xiàchuán zǐjiātiān xiàsìbǎi zǎi qiān xiàshè夏传子家天下四百载迁夏社tāng fáxiàguóhào shāng liùbǎi zǎi zhìzhòu wáng 汤伐夏国号商六百载至纣亡zhōu wǔwáng shǐzhūzhòu bābǎi zǎi zuìcháng jiǔ周武王始诛纣八百载最长久zhōu gòng héshǐjìnián lìxuān yōu suìdōng qiān 周共和始纪年历宣幽遂东迁zhōu dào shuāi wáng gāng zhuìchěng gān gēshàng yóu shuì周道衰王纲坠逞干戈尚游说shǐchūn qiūzhōng zhàn guówǔbàqiáng qīxióng chū始春秋终战国五霸强七雄出yíng qín shìshǐjiān bìng chuánèr shìchǔhàn zhēng 嬴秦氏始兼并传二世楚汉争gāo zǔxīng hàn yèjiàn zhìxiào píng wáng mǎng cuàn 高祖兴汉业建至孝平王莽篡guāng wǔxīng wéi dōng hàn sìbǎi nián zhōng yúxiàn 光武兴为东汉四百年终于献wèi shǔwúzhēng hàn dǐng hào sān guóqìliǎng jìn 魏蜀吴争汉鼎号三国迄两晋sòng qíjìliángchén chéng wéi nán cháo dūjīn líng 宋齐继梁陈承为南朝都金陵běi yuán wèi fēn dōng xīyǔwén zhōu xīng gāo qí北元魏分东西宇文周兴高齐dài zhìsuíyītǔyǔbùzài chuán shītǒng xù迨至隋一土宇不再传失统绪táng gāo zǔqǐyìshīchúsuíluàn chuàng guójī唐高祖起义师除隋乱创国基èr shíchuán sān bǎi zǎi liáng mièzhīguónǎi gǎi 二十传三百载梁灭之国乃改liáng táng jìn jíhàn zhōu chēng wǔdài jiēyǒu yóu 梁唐晋及汉周称五代皆有由zhào sòng xīng shòu zhōu shàn shíbāchuán nán běi hùn 赵宋兴受周禅十八传南北混liáo yǔjīn jiēchēng dìyuán mièjīn juésòng shì辽与金皆称帝元灭金绝宋世yútúguǎng chāo qián dài jiǔshínián guózuòfèi 舆图广超前代九十年国祚废dài chéng zǔqiān yān jīng shíliùshìzhìchóng zhēn 迨成祖迁燕京十六世至崇祯quán yān sìkòu rúlín lǐchuǎng chūshén qìfén 权阉肆寇如林李闯出神器焚qīng shìzǔyīng jǐng mìng jìng sìfāng kèdàdìng 清世祖膺景命靖四方克大定yóu kāng yōng lìqián jiāmínān fùzhìjìkuā由康雍历乾嘉民安富治绩夸dào xián jiān biàn luàn qǐshǐyīng fǎrǎo dūbǐ道咸间变乱起始英法扰都鄙tóng guāng hòu xuān tǒng ruòchuán jiǔdìmǎn qīng mò同光后宣统弱传九帝满清殁gémìng xīng fèi dìzhìlìxiàn fǎjiàn mín guó革命兴废帝制立宪法建民国gǔjīn shǐquán zài zīzǎi zhìluàn zhīxīng shuāi 古今史全在兹载治乱知兴衰shǐsuīfán dúyǒu cìshǐjìyīhàn shūèr 史虽繁读有次史记一汉书二hòu hàn sān guózhìsìjiān zhèng jīng cān tōng jiàn 后汉三国志四兼证经参通鉴dúshǐzhěkǎo shílùtōng gǔjīn ruòqīn mù读史者考实录通古今若亲目kǒuér sòng xīnér wéi zhāo yúsīxīyúsī口而诵心而惟朝于斯夕于斯xīzhòng níshīxiàng tuógǔshèng xián shàng qín xué昔仲尼师项橐古圣贤尚勤学zhàozhōng lìng dúlǔlùn bǐjìshìxuéqiěqín 赵中令读鲁论彼既仕学且勤pīpúbiān xuēzhújiǎn bǐwúshūqiězhīmiǎn 披蒲编削竹简彼无书且知勉tóu xuán liáng zhuīcìgǔbǐbùjiào zìqín kǔ头悬梁锥刺股彼不教自勤苦rúnáng yíng rúyìng xuějiāsuīpín xuébùchuò如囊萤如映雪家虽贫学不辍rúfùxīn rúguàjiǎo shēn suīláo yóu kǔzhuó如负薪如挂角身虽劳犹苦卓sūlǎo quánèr shíqīshǐfāfèn dúshūjí苏老泉二十七始发愤读书籍bǐjìlǎo yóu huǐchíěr xiǎo shēng yízǎo sī彼既老犹悔迟尔小生宜早思ruòliáng hào bāshíèr duìdàtíng kuíduōshì若梁灏八十二对大廷魁多士bǐjìchéng zhòng chēng yìěr xiǎo shēng yílìzhì彼既成众称异尔小生宜立志yíng bāsuìnéng yǒng shīmìqīsuìnéng fùqí莹八岁能咏诗泌七岁能赋棋bǐyǐng wùrén chēng qíěr yòu xuédāng xiào zhī彼颖悟人称奇尔幼学当效之cài wén jīnéng biàn qín xièdào yùn néng yǒng yín 蔡文姬能辩琴谢道韫能咏吟bǐnǚzǐqiěcōng mǐněr nán zǐdāng zìjǐng 彼女子且聪敏尔男子当自警táng liúyàn fāng qīsuìjǔshén tóng zuòzhèng zì唐刘晏方七岁举神童作正字bǐsuīyòu shēn yǐshìyǒu wéi zhěyìruòshì彼虽幼身已仕有为者亦若是quǎn shǒu yèjīsīchén gǒu bùxuéhéwéi rén 犬守夜鸡司晨苟不学曷为人cán tǔsīfēng niàng mìrén bùxuébùrúwù蚕吐丝蜂酿蜜人不学不如物yòu xíyèzhuàng zhìshēn shàng kuāng guóxiàlìmín 幼习业壮致身上匡国下利民yángmíng shēng xiǎn fùmǔguāng yúqián yùyúhòu 扬名声显父母光于前裕于后rén yízǐjīn mǎn yíng wǒjiào zǐwéi yījīng 人遗子金满赢我教子唯一经qín yǒu gōng xìwúyìjièzhīzāi yímiǎn lì勤有功戏无益戒之哉宜勉力。